یار بیزه قوناق گلجک

بررسی یک آواز عامیانه

یار بیزه قوناق گلَجک (یار به میهمانی ما خواهد آمد)

در این نوشته میخواهم به بررسی یکی از آهنگهای فولکلور آذربایجان بپردازم یعنی

ماهنی (آهنگ) زیبای "یار بیزه قوناق گلجک"

شاید یکی از ده آهنگ معروف فولکلوریک آذربایجان را بتوان همین آهنگ دانست  ، در این ترانه ی فولکلوریک قسمت اصلی که تکرار میشود اینگونه است:

یار بیزه قوناق گَلجَک

بیلمیره م نه واخت گَلجَک

سؤز وئریپ ساباح گَلجَک

ترجمه ی فارسی:

یار به میهمانی ما خواهد آمد

نمیدانم کی خواهد آمد

قول داده  که فردا خواهد آمد

در شرایط فعلی که ایجاب میکند ما با همسایگان خود وحدت و تعامل سازنده داشته باشیم  نشان دادن چنین کلیپهایی شاید محل توجیه نداشته باشد ، من فقط خواستم روایتهای تاریخی را آورده باشم .

شاید در این نگاه اول توجه خیلی ها به پارادوکس میان این سه جمله معطوف شود. یعنی عاشیق (نوازنده ی مردمی آذربایجان) یا خواننده یا هر فرد ی که این ترانه را میخواند؛ با وجود اینکه به قطعی بودن آمدن "یار " اشاره میکند؛ از آمدن او اظهار بی اطلاعی نیز میکند و بعد ادعا میکند که یار او وعده داده که روز بعد خواهد آمد!

سینه به سینه روایت شده که در دوران جنگ ایران و روس؛ هنگامی که طی معاهده ای ننگین ترکمن چای آنسوی آراز (ارس)  از اینسو جدا گشت؛ بسیاری از مردم دو سوی آراز چشم به راه عزیزان خود ماندند. انتظاری ده ها ساله. انتظاری سخت که یقین از دیدار دوباره ی عزیزان داشت ولی زمانش نامعلوم بود. و چه بسیار عزیزان که در حسرت این دیدار ماندند و .

همچنین خستگی و دلشکستگی را میتوان از این ترانه دریافت. احساسی که بعد از یک جنگ خانمانسوز در قسمت دوم بند اول ترانه نمایان است:

الدن گئدیپ تاب توانیم  (یعنی:  تاب و توان من از دست رفته است)

این ترانه ی عاشیقی که بعد ها توسط خوانندگان بزرگ نیز اجرا شد و تقریبا هر فرد آذربایجانی نیز آن را در سینه دارد؛ زاییده ی همان روزهای سخت است. حتی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی؛ اکنون نیز این ترانه ی فولکلور یاد آور آن دوران سخت است؛ روزهایی که مردم دو سوی  آراز یک سال انتظار میکشیدند تا در اول نوروز در دو سوی کرانه های آراز جمع شوند و از پشت سیمهای آهنین به عزیزان خود دست تکان دهند و نظاره گر دوری بستگان خود در عین نزدیکی باشند.